ΓΕΝΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΠΩΝ

ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ
ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2008

Όταν τα χέρια αποκτούν φωνή…

Ορισμένοι άνθρωποι γεννιούνται χωρίς να μπορούν να ακούσουν.Άλλοι χάνουν την ακοή τους σε μεγαλύτερη ηλικία από αρρώστεια ή ατύχημα.

Oι άνθρωποι που δεν ακούν είναι κωφοί. Δεν είναι άλαλοι ούτε μουγκοί, γιατί έχουν φωνή, δεν μπορούν όμως να ακούσουν τη φωνή τους και γι’ αυτό δεν μπορούν να μιλήσουν καλά προφορικά. Ο προφορικός λόγος δε βοηθά στην επικοινωνία τους, διευκολύνει μόνο τους ακούοντες.

Oι κωφοί για να έχουν μια ισότιμη επικοινωνία με τους ακούοντες χρησιμοποιούν διερμηνείς. Oι κωφοί επικοινωνούν με τη νοηματική γλώσσα. Είναι η φυσική τους γλώσσα και με αυτήν εκφράζονται. Oι κωφοί κάτοικοι κάθε χώρας έχουν τη δική τους νοηματική γλώσσα.

Υπάρχουν ακούοντες που υποστηρίζουν ότι αν οι κωφοί χρησιμοποιούν προφορικό λόγο θα ενταχθούν πιο καλά στη κοινωνία των ακουόντων. Αυτό δεν είναι αλήθεια, γιατί οι κωφοί δεν ακούν, καθώς με τα ακουστικά που φορούν πιάνουν μόνο ελάχιστες συχνότητες κάποιων ήχων.
Για λίγες ώρες, την περασμένη Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2008, παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία, μαθητές και καθηγητές των τμημάτων της Α’ Λυκείου του Γενικού Ενιαίου Λυκείου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών νιώσαμε τη μαγεία της διαφοράς, πληροφορηθήκαμε, συγκινηθήκαμε και θαυμάσαμε μερικούς από τους πιο ξεχωριστούς συνανθρώπους μας, μέσα από συγκινητικές χιουμοριστικές και εντυπωσιακές μαρτυρίες των κωφών στην Eλλάδα και στιγμές από την καθημερινότητά τους, όπου η επικοινωνία γίνεται στη νοηματική. Διαδρομές στη φύση με μοτοσικλέτες, θρησκευτικές λειτουργίες, διαγωνισμοί χορού, φεστιβάλ θεάτρου, μαθήματα, καθημερινή εργασία, μελέτη και ο έρωτας, όλα πέρασαν σαν αέρας ανάμεσά μας…

Αφορμή στάθηκε η προβολή της ταινίας «Λόγια της Σιωπής», της Λουκίας Ρικάκη, που προτείνει τη νοηματική γλώσσα ως μια γέφυρα επικοινωνίας των κωφών και των ακουόντων, στο πλαίσιο και του περιβαλλοντικού προγράμματος «ΜΜΕ και περιβάλλον», με υπεύθυνους καθηγητές το φιλόλογο Κολίτση Νίκο και τον οικονομολόγο Φράγκο Νίκο, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση και τη φιλολογική καθηγητική ομάδα του σχολείου.

Ο κινηματογράφος και η ταινία συνέβαλαν αποφασιστικά στο να κάνει αυτούς τους δυο κόσμους να συναντηθούν τουλάχιστον στη διάρκεια της ταινίας. Μετά ο καθένας και η καθεμία βρήκαμε τα λόγια και τις εικόνες μέσα μας που μας έκαναν νόημα να ανακαλύψουμε κάτι πιο πέρα από την προφορική ομιλία. Εκεί που οι εικόνες και οι εκφραστικές δυνατότητες του σώματος αποκτούν φωνή και ο άφατος λόγος βρίσκει τη θέση του.

Kαι όλα αυτά μέσα από τη δύναμη της νοηματικής που σπάζει το φράγμα του ήχου και αναδεικνύει την έκφραση του προσώπου των χεριών και του σώματος ως συναρπαστικό εργαλείο επικοινωνίας, που φωτίζει την ομορφιά και την εκφραστική ποικιλία της νοηματικής γλώσσας, καθώς μιλάμε με τα φωνητικά μας όργανα, αλλά κουβεντιάζουμε με ολόκληρο το σώμα.
Οι εικόνες από τις εκφραστικές χειρονομίες ακουόντων, δίπλα στα «λόγια» που λένε τα χέρια και οι εκφράσεις των κωφών στη νοηματική, αποκτούν μια άλλη σημασία στην αντίληψη μας και αποκαλύπτουν τη λειτουργία της νοηματικής που βρίσκεται πολύ κοντά στην πρωταρχική έκφραση του κάθε ανθρώπου.

Στη συνέχεια οι μαθητές και οι μαθήτριες, αφού διατύπωσαν ερωτήσεις και κατέθεσαν τις απόψεις και τους προβληματισμούς τους, συμμετείχαν σε μια βιωματική δραστηριότητα στην αυλή του σχολείου, λειτουργώντας σε δυάδες ως συνοδός τυφλού και τυφλός, με εναλλαγή των ρόλων για τη βίωση της ενσυναίσθησης.

Για το κλείσιμο, αντί επιλόγου, παραθέτουμε αυτούσιες σκέψεις, απόψεις και συναισθήματα μαθητών και μαθητριών που παρακολούθησαν την ταινία και συμμετείχαν στη βιωματική δραστηριότητα:
Μαριάννα: «…οι άνθρωποι που δεν μπορούν να μιλήσουν δίνουν αξία στην ομορφιά της φύσης, στη θάλασσα, στο κύμα, στα πουλιά που κελαηδούν, ενώ οι άνθρωποι που τα έχουν όλα την καταστρέφουν…»
Σεχέρ: «…ποτέ στη ζωή μου δε θα κορόιδευα έναν άνθρωπο για ένα τέτοιο πρόβλημα…»
Kατερίνα: «…συνειδητοποιούμε πόσο ασήμαντα είναι τα πράγματα για τα οποία στενοχωριόμαστε…»
Χριστίνα: «…αντιμετωπίζουν με τόση αισιοδοξία την καθημερινότητα και τα προβλήματα με τα οποία έρχονται πολύ συχνά αντιμέτωποι…»
Χαρούν: «…νόμιζα ότι τα παιδιά αυτά δε γελάνε καθόλου, αλλά είδα ότι και αυτοί έχουν το δικό τους κόσμο και είναι χαρούμενοι…»
Γιώργος: «…ο ρατσισμός και το περιβάλλον δυσκολεύουν τη ζωή τους…»
Σερπήλ, Γκαμζέ: «…εμείς που έχουμε τα πάντα δε μας φτάνουν και θέλουμε άλλα, δε σκεφτόμαστε τους άλλους παρά μόνο τον εαυτό μας. Είμαστε κακομαθημένοι…»
Aθανασία: «...η ποικιλομορφία μέσα σε μια κοινωνία είναι αυτή που τη διατηρεί υγιή...»

ΚΟΛΙΤΣΗΣ ΝΙΚΟΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΓΕΛ ΔΕ ΣΑΠΩΝ